Η ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑ ΕΧΕΙ ΠΡΩΤΙΣΤΩΣ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

Παλιά Πόλη 8 Οκτωβρίου 2001

του Τρουλλινού Θεόφιλου
πολιτικού μηχανικού
μέλους της Δ.Ε του ΤΕΕ/ΤΑΚ

Μου κάνει εντύπωση που μέχρι τώρα κανείς δεν έχει μιλήσει για το Μέγαρο Φυτάκη. Θα μπορούσε κι αυτό να κατεδαφιστεί ή έστω να στεγάσει τις υπηρεσίες της Περιφέρειας. Είναι όμως ιδιωτική ιδιοκτησία και όχι του Δημοσίου. Άσε που το λιμάνι πρέπει να μεταφερθεί στα Λινοπεράματα, η ΔΕΗ στην Ντία κλπ.

Ο κάθε πολίτης δικαιούται να οραματίζεται, να ονειρεύεται, να εκφράζεται. Οφείλει, αν θέλει να λέγεται ενεργός πολίτης. Ταυτόχρονα όμως υποχρεούται και να διαλέγεται, υποχρεούται να σέβεται. Πόσο μάλλον το κάθε δημόσιο πρόσωπο. Οι αποφάσεις όμως εν θερμώ, οι αποφάσεις που στηρίζονται σε εκβιαστικά διλήμματα της στιγμής σίγουρα δεν είναι οι καλύτερες δυνατές. Από την άποψη αυτή, αδυνατώ να κατανοήσω την σπουδή για απόφαση κατεδάφισης εδώ και τώρα του "ΞΕΝΙΑ" (πρώτο θέμα τις μέρες μας). Λες και δεν υπάρχει άλλος τρόπος πειθούς για να μην στεγαστούν εκεί οι υπηρεσίες της Περιφέρειας. Μα γι΄ αυτές ο Πολεοδομικός Σχεδιασμός προβλέπει την στέγασή τους στο Ανατολικό Πολεοδομικό Κέντρο.

Γιατί να μην αξιοποιήσουμε την μοναδική ευκαιρία, την ύπαρξη των μελετητών της Παλιάς Πόλης, μελέτης εν ενεργεία, και να ζητήσουμε να μελετήσουν και να μας παρουσιάσουν εναλλακτικές συγκριτικές λύσεις (μαζί και αυτής της κατεδάφισης), με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους. Εξάλλου έχουν όλη την εικόνα της πόλης στο νου τους, των αναγκών και των προβλημάτων της, των δυνατοτήτων και των εμποδίων της. Θα είχαμε τότε όλα τα στοιχεία, για να γίνει ένας πραγματικά σοβαρός και υπεύθυνος διάλογος -επιστημονικός και κοινωνικός- και να παρθούν οι σωστότερες των αποφάσεων. Και είναι επίσης σωστό πως είναι εύκολο να κατεδαφίζεις αλλά δεν είναι καθόλου εύκολο να ξαναχτίσεις.

Αυτό όμως που δεν επιτρέπεται, ιδίως αν μιλάμε για δημόσια πρόσωπα, είναι να περιφρονείται ο μέχρι σήμερα σχεδιασμός. Ο Γενικός Πολεοδομικός Σχεδιασμός (Γ.Π.Σ), που έχει προβλέψει χωροθετήσεις χρήσεων γης και λειτουργιών της πόλης, πολεοδομικό σχέδιο με τις επεκτάσεις του, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις κλπ. Η μόνη εξήγηση είναι, πως με την περιφρόνηση ή την κατάργησή του σχεδιασμού, νομίζουν πως αποκτούν "άλλοθι" για τις τεράστιες ευθύνες τους που μέχρι σήμερα δεν τον έχουν υλοποιήσει. Ευθύνες όλων ανεξαιρέτως, Κυβερνήσεων, Βουλευτών, Περιφερειαρχών, Νομαρχών, Δημάρχων. Δεν επιτρέπεται στην εποχή που ανθούν οι επιστήμες και οι τεχνολογίες, στην εποχή του "εκσυγχρονισμού", τα δημόσια πρόσωπα να μας μεταφέρουν σε άλλες εποχές, εποχές εμπειρισμού και ερασιτεχνισμού.

Θα τολμούσα, για να γίνω πιο κατανοητός, να αντιστοιχίσω τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό με την θεμελίωση ενός κτιρίου,. Επιτρέψτε μου αυτή τη συσχέτιση λόγω ειδικότητας και σεισμογενούς περιβάλλοντος. Όπως σε κάθε κτίριο όλα στηρίζονται και ξεκινούν από την θεμελίωση, έτσι και το καθετί που γίνεται ή δεν μπορεί να γίνει σε μια πόλη στηρίζεται στον σχεδιασμό της. Η θεμελίωση ενός κτιρίου μεταφέρει με ασφάλεια στο έδαφος τα υπάρχοντα και τα προβλεπόμενα μελλοντικά φορτία και εξαρτάται απόλυτα από την φύση του εδάφους και την σεισμικότητα της περιοχής. Ο σχεδιασμός μιας πόλης δίνει λύσεις στις σημερινές και τις προβλεπόμενες ανάγκες της και εξαρτάται από την υφιστάμενη δομή της και τις αναπτυξιακές τάσεις που υπάρχουν ή θέλουμε να της δώσουμε.

Παρεμβάσεις στην συνέχεια μπορεί να δεχθεί ένα κτίριο, αν έχουν προβλεφθεί στον υπολογισμό του και στην θεμελίωσή του. Αν θέλεις να πάρεις υπόψη νέα δεδομένα σεισμικότητας μιας περιοχής, οφείλεις να ξαναμελετήσεις το κτίριο και τότε θα οδηγηθείς σε ενισχύσεις που ξεκινούν πάντα από την θεμελίωσή του. Έτσι και σε μια πόλη, παρεμβάσεις μπορείς να κάνεις, φτάνει να προβλέπονται στον Πολεοδομικό Σχεδιασμό. Νέα δεδομένα, αν αυτά το επιβάλλουν, πρέπει να οδηγούν πάντα και πρώτα σε τροποποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού. Όπως δεν μπορείς να μεταφέρεις ή να καταργείς κολώνες και τοιχεία σε ένα κτίριο, δεν μπορείς να μεταφέρεις ή να καταργείς βασικές χρήσεις και χωροθετήσεις τους σε ένα Πολεοδομικό Σχεδιασμό. Γιατί τότε κινδυνεύει όλο το οικοδόμημα, είτε αυτό είναι κτίριο, είτε είναι πόλη.

Τα φαινόμενα των ημερών μας, με αφορμή την στέγαση των υπηρεσιών της Περιφέρειας και την αξιοποίηση ή κατεδάφιση του "ΞΕΝΙΑ", πολύ φοβάμαι πως έχουν άλλη αφετηρία. Ξεκινούν από την αέναη πάλη των θεσμών, από την υπόσκαψη της Περιφέρειας από τους αιρετούς. Την θεωρούσαν και την θεωρούν προέκταση του κράτους. Ενός κράτους που τους περιορίζει και τους ελέγχει (σκεφτείτε και να ίσχυε). Δεν μπορούν να την ενσωματώσουν στο πολιτικό τους γίγνεσθαι και γι΄ αυτό την περιφέρουν. Την θέλουν χωρικά ελεγχόμενη και κοινωνικά περιχαρακωμένη. Την θέλουν π.χ. στην ΜΟΜΑ, έτοιμη προς αναχώρηση, με την πρώτη πτήση που θα της βρουν θέση.

Τα φαινόμενα του "τρείς λαλούν, δυο χορεύουν, ένας όμως την πληρώνει (ο πολίτης)" είναι γνωστά στον τόπο μας από παλιά. Αυτά τα φαινόμενα εντείνονται όσο υποβαθμίζεται η πολιτική, όσο το όλο σύστημα δεν ισορροπεί. Το πολιτικό οικοδόμημα Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης δεν θα ισορροπήσει όσο έχει την μεταλλαγμένη μορφή "σφαίρας". Σφαίρας που προσφέρεται μόνο για ποδόσφαιρο, όπως αυτό που παίζεται τις μέρες μας. Μόνο που παίζεται χωρίς κανονισμούς, χωρίς διαιτητές, με χούλιγκαν και όχι φιλάθλους. Τα φαινόμενα αυτά θα εντείνονται ενόψει μεταγραφικής προεκλογικής περιόδου που κυβερνητικοί εκπρόσωποι και βουλευτές θα ενδιαφέρονται για θέσεις αιρετών Αυτοδιοίκησης. Το οικοδόμημα Διοίκησης-Αυτοδιοίκησης μπορεί και πρέπει να είναι ιδιοκτησία εξ αδιαιρέτου, πρέπει όμως να πάρει την φυσική πυραμιδική μορφή του για να εξασφαλίσει μια σταθερή βάση έδρασης. Και επειδή αυτά τα προβλήματα είναι εσωτερικά μας, είναι προβλήματα Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, μπορεί το αρμόδιο Υπουργείο να καταθέσει Σχέδιο Νόμου που θα εισάγει τον θεσμό των "σαστάδων" στην πολιτική ζωή της Κρήτης, για πιλοτική εφαρμογή. Σίγουρα θα επιτύχει ο θεσμός, λόγω παράδοσης, και σε λίγο καιρό θα εξάγουμε "σαστάδες" αντί Περιφερειάρχες.

Ακόμα φοβάμαι πως η ανισορροπία του οικοδομήματος και οι συνεχείς μεταλλάξεις του συστήματος βολεύουν το ίδιο το σύστημα. Γι΄ αυτό και τα φαινόμενα διαιωνίζονται. Έτσι, όχι μόνο διαχέονται οι αρμοδιότητες -άρα δεν υπάρχουν υπεύθυνοι και δεν καταλογίζονται ευθύνες- αλλά και στην διεύθυνση του συστήματος χωράει ο καθένας. Χωράει και ο λίγος, χωράει και ο ανίκανος, χωράει και ο ανισόρροπος.

Ας προσπαθήσουμε όλοι να συνεισφέρουμε όσο μπορούμε σε ένα γόνιμο διάλογο. Και αφού η επίσημη Πολιτεία δεν τον αντέχει, και γι΄ αυτό δεν τον ανοίγει, ας αξιοποιήσουμε την στήλη διαλόγου των εφημερίδων.

Ευχαριστώ για την φιλοξενία