ΘΑ ... ΑΝΟΙΞΕΙ ... ΤΟ ΚΛΕΙΣΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ

Στις 22 Φεβρουαρίου 2001 είδε το φως της δημοσιότητας (εφημερίδα "Ημερησία") η έκθεση του ΚΕΠΕ για τα κλειστά επαγγέλματα. Αφορά 90 επαγγέλματα που κατηγορούνται ότι στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και περιορίζουν την είσοδο επαγγελματιών στην αγορά, ενώ 15 από αυτά συνεπάγονται και σημαντική οικονομική επιβάρυνση για το κοινωνικό σύνολο λόγω των συνθηκών άσκησης του επαγγέλματος. Παραδόξως συμπεριλαμβάνουν σ΄αυτά και το επάγγελμα του μηχανικού. Αυτά εκτιμά επιγραμματικά η μελέτη του ΚΕΠΕ.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Η έκθεση ξεκινά εκτιμώντας σωστά ότι το έργο του μηχανικού εμπίπτει στην κατηγορία των προϊόντων και υπηρεσιών για τα οποία υπάρχει ανάγκη προστασίας της ποιότητάς τους για λόγους δημόσιας υγείας, ασφάλειας και προστασίας του πολίτη και του περιβάλλοντος. Ακόμα προσθέτει ότι αστοχία στην ποιότητά του απαιτεί κόστος αποκατάστασης δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με την δαπάνη της αρχικής σωστής εκτέλεσης. Υπενθυμίζει ότι η ανάγκη προστασίας της κοινωνίας από τέτοιου είδους αστοχίες οδήγησε στην κατοχύρωση του επαγγέλματος και των αμοιβών του.

Στην συνέχεια όμως με βάση δεδομένα άλλων χωρών προτείνει να εξεταστούν τα παρακάτω σημεία, ως ενδεικτικά του βαθμού ελέγχου της αγοράς για την ανταγωνιστική λειτουργία :

1. Δυνατότητα πρόσβασης στο επάγγελμα του μηχανικού και προϋποθέσεις άσκησής του
2. Προβλεπόμενες από το Νόμο αποκλειστικές αρμοδιότητες με βάση τον κεκτημένο τίτλο που αποκτάται στις αρχικές σπουδές
3. Προβλεπόμενες από το Νόμο αμοιβές για την άσκηση των νομοθετημένων αρμοδιοτήτων. Δυνατότητα διαπραγμάτευσης.
4. Δομή του επαγγέλματος και των επιχειρήσεων.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ποια είναι η πρόθεση της Πολιτείας, κατόπιν βέβαια οδηγιών και εντολών της Ε.Ε αλλά και των Διεθνών Οικονομικών Κέντρων (ΟΟΣΑ, ΔΝΤ). Το ΚΕΠΕ στην προσπάθειά του να τεκμηριώσει την ανάγκη παρεμβάσεων στα παραπάνω επικαλείται διάφορα συμβαίνοντα στην αγορά, πολλά εκ των οποίων εμείς οι ίδιοι έχουμε προκαλέσει. Μιλά για παράδειγμα για τον θεσμικό ρόλο του ΤΕΕ, το οποίο αποκαλεί κυρίως συνδικαλιστικό όργανο των μηχανικών, να ελέγχει την είσοδο στην αγορά, να χορηγεί άδεια άσκησης επαγγέλματος προβλέποντας και κώδικα δεοντολογίας, να επιβάλλει πειθαρχικές κυρώσεις στα μέλη του και να φροντίζει για την είσπραξη των νομίμων αμοιβών. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι αυτή η άσκηση συνδικαλισμού από το ΤΕΕ δεν είναι πάντα και αποδεκτή σε όλη την έκτασή της από την πλειονότητα των μηχανικών, οι οποίοι όμως είναι υποχρεωμένοι να την δέχονται επειδή δεν έχουν άλλη επιλογή. Κατηγορεί ακόμα το ΤΕΕ πως παρόλα αυτά δεν έχει ακόμα αναγνωρίσει δικαιώματα σε νέες ειδικότητες και πως βάζει πολλούς περιορισμούς στην αναγνώριση πτυχιούχων του εξωτερικού και στην εγγραφή τους στο ΤΕΕ ( γνώση ελληνικής γλώσσας, άδεια άσκησης επαγγέλματος στο εξωτερικό κλπ).

Όλα αυτά σχετίζονται βέβαια με τις τρέχουσες εξελίξεις για "ανωτατοποίηση" των ΤΕΙ αφού στην συνέχεια η έκθεση αναφέρεται στις δυσκολίες αναγνώρισης δικαιωμάτων στους αποφοίτους τους και στις αντιδράσεις του ΤΕΕ σε κάθε απόπειρα της Πολιτείας να εναρμονίσει την νομοθεσία μας προς τις Κοινοτικές Οδηγίες. Κι αυτά παρά το ότι αναφέρεται στα ποσοτικά δεδομένα του κλάδου των μηχανικών και στις αναλογίες μηχανικού προς πληθυσμό στις χώρες της Ε.Ε και παγκόσμια, βάσει των οποίων αποδεικνύεται η υπερπληθώρα μηχανικών στην χώρα μας. Αποδεικνύεται ετσι ο παραλογισμός τους να θεωρούν "κλειστό" το επάγγελμα του μηχανικού, να θεωρούν συντεχνιακό το ΤΕΕ, να θεωρούν στρέβλωση της αγοράς την προσπάθεια εξασφάλισης ποιότητας σε κάθε μελέτη και εκτέλεση έργου.

Στην συνέχεια η έκθεση προσπαθεί να καταργήσει το σύστημα καθορισμού των αμοιβών. Αναφέρει πως ο διοικητικός καθορισμός των αμοιβών, ανάλογος μάλιστα του προϋπολογισμού των έργων, δεν οδηγεί σε εκπόνηση καλύτερων μελετών, δεν διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον, περιορίζει την ευελιξία του επαγγέλματος και οδηγεί σε τυπική και συχνά υποβαθμισμένη προσφορά υπηρεσιών. Εκτιμά πως ο τρόπος αυτός υπολογισμού και κατοχύρωσης των αμοιβών αποβαίνει συνήθως υπέρ του μηχανικού. Αναγνωρίζει όμως πως δεν μπορούν να εκτιμήσουν σε ποιο βαθμό είναι δυνατός και σκόπιμος ο περιορισμός του υφισταμένου συστήματος υπολογισμού των αμοιβών.

Τέλος αναφέρεται στην δομή άσκησης του επαγγέλματος, που δεν απαιτεί συγκεκριμένη εταιρική μορφή και εκτιμά πως η προσπάθεια ασφάλισης μελετών και κατασκευών μπορεί να οδηγήσει σε ποιοτικές βελτιώσεις και των δύο. Ταυτόχρονα όμως εκτιμά πως η κατάργηση των κατηγοριών πτυχίων ενδεχομένως να οδηγούσε σε μεγαλύτερη ευελιξία και καλύτερη οργάνωση των προσφερομένων υπηρεσιών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η έκθεση παρά τις αρκετές επιφυλάξεις που εκφράζει αποτολμά να διατυπώσει συμπεράσματα.

1. Οι μηχανικοί μέσω του ΤΕΕ, με την συνδρομή της Πολιτείας, ελέγχουν το μονοπώλιο της προσφοράς τεχνικών υπηρεσιών στους πολίτες της χώρας.
2. Η κατοχύρωση για πολλές ειδικότητες αποδεικνύεται άνευ αντικειμένου και αρκετοί ετεροαπασχολούνται συστηματικά αφού ανταγωνίζονται μονοπωλιακά από άλλες ειδικότητες.
3. Δεν παρέχονται επαγγελματικά δικαιώματα σε αποφοίτους ΤΕΙ (μόνο εγγραφή στο ΜΕΚ) και άλλων Ιδρυμάτων εξωτερικού ενώ εκεί υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι απόκτησης διαφόρων δικαιωμάτων.
4. Ο καθορισμός συγκεκριμένων αμοιβών στερεί την αγορά από την ευελιξία που θα της παρείχε ο ανταγωνισμός. Η σημαντικότερη στρέβλωση της αγοράς γίνεται από τον διοικητικό τρόπο καθορισμού των αμοιβών και τις άνευ αντικειμένου κατοχυρώσεις.

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Μετά τα παραπάνω συμπεράσματα η έκθεση προτείνει και μέτρα πολιτικής προς το ΥΠΕΘΟ και την κυβέρνηση για άμεση λήψη αποφάσεων.

1. Σε κάθε περίπτωση σε όλους όσους έχουν κάνει κάποιες αναγνωρισμένες σπουδές, έστω και 3ετους φοίτησης, πρέπει να δοθούν αρχικά κάποια επαγγελματικά δικαιώματα και να προβλεφθούν διαδικασίες εξέλιξής τους.
2. Τα δικαιώματα αυτά δεν παρέχονται σε μόνιμη βάση με μοναδικό κριτήριο τις αρχικές σπουδές, αλλά σχετίζονται με την απόκτηση εμπειρίας και την τυπική ή άτυπη συνεχιζόμενη εκπαίδευση.
3. Λήψη μέτρων ελέγχου και διαφάνειας με αυστηρές τιμωρίες για τους παραβάτες των προδιαγραφών μελετών και κατασκευών.
4. Δημιουργία ανταγωνιστικών συνθηκών στην αγορά με περιορισμό του διοικητικού τρόπου καθορισμού των αμοιβών και των διαδικασιών αδειοδοτήσεων και με καθιέρωση ευέλικτων διαδικασιών ελέγχων και καταλογισμού ευθυνών.

Παρά την συνοπτική παράθεση των βασικών σημείων της έκθεσης, δίνεται νομίζω η εικόνα του νέου μετώπου που ανοίγεται μπροστά μας. Ένα νέο μέτωπο υποβάθμισης της επιστήμης και του έργου μας, υποκατάστασης της άμιλλας και του συναγωνισμού από τον αθέμιτο ανταγωνισμό, παροχής εύκολης και φθηνής υπηρεσίας από τον καθένα. Το νέο προϊόν πλασάρεται με αρκετή παραπλανητική διαφήμιση από την ευρωπαϊκή αγορά των ανύπαρκτων κανόνων. Ευχαριστούμε, δεν θέλουμε, πήραμε άλλα.

Ηράκλειο Μάρτιος 2001

ΤΡΟΥΛΛΙΝΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ
Γ.Γ. της Δ.Ε.